Contractuele verdeling overwaarde bij echtscheiding beïnvloedt eigenwoningreserve niet

De Belastingdienst heeft verduidelijkt hoe de eigenwoningreserve wordt vastgesteld als een woning met overwaarde wordt verkocht en partners op basis van huwelijkse voorwaarden een afwijkende verdeling van de overwaarde hebben afgesproken.
Casus: scheiding met verrekenbeding

Een man en een vrouw zijn getrouwd met koude uitsluiting. Ze zijn ieder voor 50% eigenaar van de gezamenlijke woning en dragen elk 50% van de hypotheek. Tijdens het huwelijk betaalt de man 75% van de woonlasten. In de huwelijkse voorwaarden is afgesproken dat hij bij verkoop 75% van de overwaarde ontvangt.

Bij de verkoop van de woning is de overwaarde € 100.000. Volgens de huwelijkse voorwaarden ontvangt de man € 75.000 en de vrouw € 25.000.

De Belastingdienst vindt dat deze verdeling geen invloed heeft op de eigenwoningreserve. Beide ex-partners krijgen volgens de fiscus elk een eigenwoningreserve van € 50.000, op basis van hun eigendomsverhouding.
Waarom telt de huwelijkse afspraak niet mee?

De fiscale regels (artikel 3.119aa lid 5 Wet IB 2001) bepalen dat de eigenwoningreserve wordt toegerekend aan de hand van de gerechtigdheid tot de woning en de hypotheek, niet op basis van wat partners onderling afspreken.

Sinds 2013 is het niet meer mogelijk om bij echtscheiding een afwijkende verdeling van de eigenwoningreserve aan te vragen, zoals voorheen wel kon.
Gevolgen voor nieuwe woning

Stel: de vrouw koopt na de scheiding een nieuwe woning van € 275.000.
Volgens de fiscus heeft zij een eigenwoningreserve van € 50.000. Haar maximaal aftrekbare hypotheek bedraagt dus € 225.000.

Hoewel zij uit de verkoop slechts € 25.000 ontvangt, moet ze tóch € 50.000 eigen geld inbrengen. Als ze het ontbrekende deel leent, valt dat gedeelte van de lening in box 3 (en is de rente niet aftrekbaar).
Let op bij afspraken in huwelijkse voorwaarden

De Belastingdienst kijkt voor de eigenwoningreserve niet naar verrekenafspraken of huwelijkse voorwaarden, maar puur naar eigendom en schuldverdeling. Ex-partners die hier bij een scheiding geen rekening mee houden, kunnen bij aankoop van een volgende woning tegen fiscale beperkingen aanlopen.

Bron: Legal & Tax, Nationale Nederlanden. Gebaseerd op standpunt Kennisgroep Onroerende Zaken van de Belastingdienst.